Η έρευνα για τον προσδιορισμό του επιπέδου ελληνομάθειας των μαθητών μειονοτικών δημοτικών σχολείων πραγματοποιήθηκε την περίοδο 2002-2004. Η έρευνα αυτή τοποθετείται στη συμβολή δύο πεδίων: το πεδίο της γλωσσικής αξιολόγησης, αφενός, και της κατάκτησης της δεύτερης γλώσσας, αφετέρου. Ο στόχος της έρευνας ήταν διττός: από τη μια πλευρά, η μέτρηση της γλωσσικής ικανότητας στα ελληνικά του συγκεκριμένου μαθητικού πληθυσμού με βάση μια αντικειμενική κλίμακα γλωσσικής επάρκειας και από την άλλη πλευρά, η συλλογή δεδομένων για τη μελέτη της εξελικτικής πορείας εκμάθησης της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας.

Η μέτρηση της γλωσσομάθειας προϋποθέτει πριν από όλα την υιοθέτηση μιας κλίμακας αξιολόγησης, δηλαδή μιας κλίμακας στην οποία περιγράφονται οι γλωσσικές δυνατότητες του ομιλητή κάθε επιπέδου γλωσσομάθειας. Στην προκείμενη έρευνα υιοθετήθηκε η κλίμακα του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για τις Γλώσσες (ΚΕΠ) (Common European Framework of Reference for Languages, 2001). Η κλίμακα αυτή προσαρμόστηκε για τις ανάγκες της συγκεκριμένης έρευνας, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις γλωσσικές και τις γνωσιακές ικανότητες του συγκεκριμένου μαθητικού πληθυσμού.

Έχοντας ως βάση την προσαρμοσμένη κλίμακα του ΚΕΠ καθώς και ένα πλαίσιο συγκεκριμένων προδιαγραφών που διασφαλίζουν την εγκυρότητα της διαδικασίας αξιολόγησης σχεδιάστηκαν τρία τεστ αυξανόμενης δυσκολίας, τα Ας Μιλήσουμε Ελληνικά Ι, ΙΙ και ΙΙΙ, ένα για κάθε δύο τάξεις του δημοτικού, τα οποία συνοδεύονταν από μία προφορική συνέντευξη κλιμακούμενης δυσκολίας. Τα τεστ αυτά είχαν τους εξής στόχους:

• να αξιολογηθεί η γλωσσική ικανότητα των μαθητών με βάση μια κοινώς αποδεκτή κλίμακα γλωσσομάθειας,
• να εντοπιστούν οι αδυναμίες των μαθητών στη γνώση της ελληνικής σε επιμέρους επίπεδα - λεξιλόγιο, γραμματική κλπ. - καθώς και στις τέσσερις γλωσσικές δεξιότητες – κατανόηση και παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου,
• να διαπιστωθεί αν οι μαθητές της έκτης δημοτικού έχουν την απαιτούμενη γλωσσική επάρκεια, για να παρακολουθήσουν το ελληνόφωνο Γυμνάσιο.

Η μέθοδος διεξαγωγής της έρευνας καθώς και τα αποτελέσματα της γλωσσικής αξιολόγησης καταγράφονται αναλυτικά στο:
Τζεβελέκου, Μ., Β. Κάντζου, Σ. Σταμούλη, Σ. Βαρλοκώστα, Β. Χονδρογιάννη, Ι. Παπαγεωργακόπουλος, Β. Λύτρα & Μ. Ιακώβου (2004). Η ελληνική ως δεύτερη γλώσσα: κλίμακα αξιολόγησης και μέτρηση του επιπέδου γνώσης της ελληνικής στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης. Τελική έκθεση στο πρόγραμμα «Εκπαίδευση Μουσουλμανοπαίδων 2002-2004».

Επιπλέον, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης έρευνας έχουν εκπονηθεί μελέτες, οι οποίες βασίστηκαν στην ποσοτική και ποιοτική ανάλυση των γλωσσικών δεδομένων που συλλέχτηκαν και αφορούν στη διαδικασία κατάκτησης επιμέρους γλωσσικών φαινομένων. Οι μελέτες αυτές είναι:

Βαρλοκώστα, Β. Η Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης: Το γένος, ο αριθμός και η πτώση στην Ονοματική Φράση.

Γαβριηλίδου, Ζ. Λεξιλογική στατιστική: Η μελέτη παραγωγής αφηγηματικού γραπτού λόγου στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης.

Μαρκαντωνάτου, Σ. Λεξικές σημασιοσυντακτικές δομές στο λόγο των παιδιών των μειονοτικών σχολείων της Θράκης.

Τερζή, Α. Οι Κλιτικές Αντωνυμίες στο λόγο των παιδιών των μειονοτικών σχολείων της Θράκης.